sábado, 16 de dezembro de 2017

Opozisaun timoroan akuza prezidente Parlamentu impede serbisu sira

Partidu boot hosi opozisaun timoroan nian akuza ona prezidente Parlamentu hodi kontinua impede serbisu parlamentu sira, hodi trava proposta hosi nia demisaun rasik, monta "drama polítiku" hodi tenta "sai hanesan vítima".

Dionísio Babo, deputadu hosi Congresso Nacional da Reconstrução Timorense (CNRT) no eis-ministru hosi anterior Governu, konsidera ona "iróniku" tanba prezidente Parlamentu nian tenta kestiona konstitusionalidade hosi mudansa rejimental sira ne'ebé nia rasik apoia ona.

"Ne'e hanesan ironia. Mudansa sira ne'e halo antes saída hosi anterior prezidente Parlamentu nian no apoia hosi bankada tomak inklui Fretilin [Frente Revolucionária de Timor-Leste Independente]. No agora, tanba situasaun atual, husu revizaun hosi konstitusionalidade", nia hatete ba Lusa.

Iha komunikadu ne'ebé fahe iha pájina Facebook, CNRT hatete katak Aniceto Guterres Lopes viola nafatin rejimentu, bainhira la ajenda sesaun plenáriu sira, hodi evita atu debate proposta sensura hasoru Governu no proposta ba demisaun prezidente Parlamentu nian.

Iha nota, CNRT kritika desizaun hosi prezidente Parlamentu Nasional hodi aprezenta, iha inísiu semana nian, providénsia kautelar ida iha Tribunal Distrital Díli "lahó impendimentu", hodi tenta trava destituisaun.

Partidu boot hosi opozisaun timoroan kritika mos desizaun hosi Aniceto Guterres Lopes hodi lori ba Tribunal Rekursu pedidu ida fiskalizasaun hosi konstitusionalidade hosi mudansa ne'ebé aprova ona iha tinan liubá ba rejimentu hosi parlamentu hodi permiti demisaun hosi prezidente asembleia nian.

Mudansa sira ne'e aprova ona iha fulan-Maiu tinan liubá, hodi permiti afastamentu hosi prezidente parlamentu iha tempu ne'ebá, Vicente da Silva Guterres, no hetan ona apoiu hosi Fretilin, partidu ne'ebé maka, iha tempu ne'ebé, Aniceto Guterres Lopes maka sai nu'udar xefe bankada.

"Ha'u hanoin katak ne'e hanesan prosedimentu internu hosi Parlamentu no ha'u fiar katak depende tomak hosi konfiansa polítika hosi deputadu sira no ha'u la hatene katak sei efeitu suspensivu ka la'e", Babo konsidera.

Iha komunikadu, CNRT repete akuzasaun sira ne'ebé halo iha proposta demisaun nian, hodi konsidera katak prezidente Parlamentu la hala'o nia funsaun sira ho imparsialidade. Partidu akuza ona Guterres ba violasaun hosi Konstituisaun tanba permiti tramitasaun hosi Orsamentu Retifikativu maski Governu la aprezenta fali programa.

CNRT protesta mós desizaun hosi Aniceto Guterres Lopes hodi kontinua lahó markasaun ba reuniaun plenáriu sira Parlamentu nain, maski pedidu oioin ne'ebé halo hosi partidu opozisaun tolu, ne'ebé kontrola maioria fatin iha parlamentu, kona-ba asuntu. No akuza mós prezidente Parlamentu trava ajendamentu hosi proposta sensura hasoru ezektuivu, hosi rekursu ba desizaun tramitasaun hosi orsamentu no hosi proposta destituisaun nian.

Babo rejeita ona argumentu sira hosi prezidente katak "hanesan prátika" hodi suspende atividade plenáriu sira bainhira halo tramitasaun ba Orsamentu Estadu, hodi konsidera katak "ne'e la'ós hanesan norma ida" no nia aplikasaun depende hosi sirkunstánsia sira.

"Ne'e hanesan de'it asaun ida hosi opsaun iha pasadu, maibé prinsipal maka iha relasaun ho kestaun sira ne'ebé ladún iha importánsia. Agora proposta [sensura nian] rasik ne'e hanesan asuntu seluk, importante tebes tanba iha relasaun ho funsaun hosi órgaun sira soberania nian no funsionamentu hosi Parlamentu rasik", nia afirma.

"Tanba ne'e tenki konsidera situasaun ho dalan la hanesan ho pasadu. Prátika depende hosi situasaun", nia konsidera.

Hatán kona-ba saida maka opozisaun halo bainhira prezidente kontinua la halo markasaun ba reuniaun plenáriu sira (ida ikus halo iha 20 Novembru), Babo hatete katak desizaun iha bankada sira nia liman ne'ebé "sei kontinua atua ho respeitu ba Konstituisaun no ba rejimentu".

"Ne'e la'ós de'it teste ida ba demokrasia, maibé mós ba prosesu pedagójiku no edukativu ba ita nia povu. Importante maka rezolve iha Konstituisaun no rejimentu nia laran", nia refere.

Iha komunikadu, CNRT protesta kona-ba asaun ne'ebé sira bolu hanesan "poder omnipotente" hosi Fretilin, "ne'ebé kontrola Governu, Prezidénsia Repúblika no prezidénsia hosi parlamentu nasional" no eziji atu asuntu sira ne'ebé seidauk rezolve tenki diskuti iha plenáriu parlamentar.

SAPO TL ho Lusa

Sem comentários: