sexta-feira, 31 de julho de 2015

Harii koligasaun hosi partidu kiik iha Timor-Leste ba eleisaun tuir mai


Bloco de Unidade Popular (BUP), koligasaun ne’ebé halibur partidu timor-oan lima, lahó reprezentasaun parlamentár no ne’ebé inklui mós membru ida hosi atuál governu, aprezenta ona ohin iha Timor-Leste hodi konkore ba eleisaun tuir mai.

Cecilio Freitas, eis-deputadu hosi Congresso Nacional da Reconstrução Timorense (CNRT) – forsa polítika ne’ebé hetan votu barak iha Timor-Leste, durante eleisaun ikus – maka prezidi koligasaun pré-eleitorál, sekretáriu jerál maka Avelino Coelho, atuál sekretáriu Estadu Konsellu Ministru.

Hirak ne’ebé halo parte iha koligasaun ne’e maka Partido Socialista de Timor (PST), harii iha 1990 no lidera hosi Avelino Coelho, Partido Republicano Nacional de Timor-Leste (PARENTIL), kria iha 2001 no prezidi hosi Flaviano Pereira Lopes.

Alénde ne’e BUP mós halibur Partido Milénio Democrático (PMD) harii 2004, lidera hosi Hermenegildo Kupa Lopes, Partido Liberta Povo Aileba (PLPA), kria iha 2010, no lidera hosi Francisco Gomes ho Partido Democrático Republicano de Timor (PDRT), kria iha tinan 2006.

Iha deklarasaun ba Lusa Avelino Coelho esplika katak BUP hakarak konkore ba eleisaun municipal no lejislativa no reprezenta forsa uniaun nian ida ne’ebé bele ultrapasa limite hosi votu ne’ebé presija hodi eskolla deputadu.

"Ami hanoin to’o ona tempu atu tau hamutuk esforsu polítika, kria bloku ida hanesan dalan hodi ultrapasa obstákulu, hato’o alternative no opsaun foun", esplika.

“Kada membru partidu tenke konsolida sira-ninia estrutura no BUP maka sei iha programa eleitorál, bazeia ba umanismu, solidariedade sosiál ho justisa sosiál, hanesan valór hirak ne’ebé sei orienta ami-nini asaun polítika”, dehan.

Coelho dehan katak ida ne’e hanesan koligasaun hosi partidu pré-ezistente tanba laaplika polémika proposta alterasaun prevista ba lei partidu nian no oras ne’e daudaun sai hanesan debate parlamentár hodi aumenta kritériu ba rejistu forsa polítika.

Karik alterasaun ne’e maka hetan aprovasaun, maka partidu foun ne’ebé de’it maka hakarak halo rejistu presija hetan asinatura 20.000, lahanesan atuál ho de’it 5.000, tanba pelumenus 1.000 hosi kada distritu/munisípiu Timor-Leste.

Alterasaun ba iha númeru “maka responde ba espansaun demográfika” maski iha eleisaun tuir mai, 2017 bele hetan “rihun 650 to’o 700”, ne’ebé bele aumenta ba rihun 20 “razoável duni”.

"Maibé sira mesak apoiante. Sira bele apoia partidu ida no vota iha partidu seluk", nia haktuir.

Iha aprezentasaun Cecílio Freitas destaka katak iha vontade "atu kria maneira ida hodi halo polítika, hodi respeita papel líder istóriku sira" maibé ho lideransa foun ida ne’ebé" hametin nasaun konsolida no habelar estabilidade nasionál".

"Timor-Leste presiza halo mudansa ho lalais no renova mentalidade. No renovasaun mentalidades tenke hahú halo ona no protagonista sira tenke halo ba jerasaun foun", dehan.

Hosi PST lima maka partidu ne’ebé istoriál eleitorál barak liu iha Timor-Leste, hahú hosi eleisaun ba Asembleia Konstituinte ne’ebé hetan votus besik 6.480, permiti eleisaun hosi deputedu ida, hanesan Avelino Coelho.

Iha tinan 2007 aprezenta ona forsa polítika tolu maka PDRT hetan númeru votus boot lius, 7781 (1,86% totál), tuir fali PST ho votus 3.982 no PMD (votus 2.878).

Iha eleisaun lejislativa ikus ninian aprezenta votu hosi partidu tolu, PST ho votus 11.379 (2,41% no vota barak liu ba hitu) no koligasaun Bloco Proclamador, formada hosi PMD no PARENTIL, ne’ebé hetan votus 3.125 (0,66%).

Iha momentu ne’eba tama iha vigor akórdaun hosi Tribunál Rekursu ne’ebé determina katak só sira bele eleitu deputadu partidu sira ne’ebé hetan pelumenus 3% votus ka besik votus rihun 14.

SAPO TL ho Lusa 

Sem comentários: